Türkiye Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) tarafından yılın her üç ayında üyesi olduğu iş insanlarıyla gerçekleştirilen “Finansmana Erişim Araştırması”nın ikinci çeyrek sonuçları açıklandı. Anket sonuçları, iş dünyasının finansman bulmakta zorlandığını ve ekonominin temel konularının ‘finansmana erişim’, ‘güven ve istikrar eksikliği’, ‘üretim eksikliği’, ‘kamu harcamaları ve mali disiplin’, ‘kural’ olduğunu gösteriyor. hukuk ve adalet sistemi”, “rekabet gücü ve dış ticaret”i “yetersizlik ve yönetim sorunları” olarak gördüğünü göstermiştir.
KREDİ ARTIRIMI ALAMAZ
Ekonomim’de yer alan habere göre TÜRKONFED Finansmana Erişim Araştırması’nın ikinci çeyrek sonuçları, işletmelerin ve iş insanlarının krediye erişiminin zor hatta imkansız hale geldiğini ortaya koydu. Buna göre yılın ikinci çeyreğinde krediye ulaşamadığımı söyleyen iş insanlarının oranı yüzde 82 olurken, değişmediğini söyleyenlerin oranı bir önceki çeyreğe göre yüzde 22’den yüzde 18’e geriledi.
10 işletmeden 8’i ikinci çeyrekte krediye ulaşamadığını belirtirken vade yapısının kısaldığına değinildi. 1-12 ay arası vade yapısına sahip şirketlerin oranı ilk çeyrekte yüzde 55 iken, ikinci çeyrekte bu oran yüzde 70,6 oldu. Kredilere erişimin zorlaşması ile birlikte vadelerin kısalması, işletmelerin finansal risklerini artırma olasılığını ortaya çıkardı.
Öte yandan, işletme sermayesini kendi kaynakları ve gelirleri ile finanse edenlerin sayısı artarken, tedarikçilerden vadeli alımlar ve müşteri avansları gibi örgütlenmemiş kurum ve şahıslardan sağlanan finansmanda azalma oldu.
EYT MALİYETLERİNİ KARŞILAMAK ZOR OLDU
Finans kuruluşlarıyla kredi süreçlerinde sorun yaşadığını belirtenlerin oranı yılın ilk çeyreğinde yüzde 85 iken, ikinci çeyrekte yüzde 95’e yükseldi. Yeni kredi limiti alamadığını belirten iş insanlarının oranı yüzde 15’ten yüzde 86’lık artışla yüzde 28’e çıkarken, kredi limiti artırılamayacağını belirtenlerin oranı yüzde 21, oran ise yüzde 21 oldu. Şartların zorlaştığını belirtenlerin oranı ise yüzde 46 oldu. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 15 olan bankalardan kredi temininde sorun yaşamayanların oranı, ikinci çeyrekte yüzde 5’e geriledi.
İş dünyasının öncelikli gündemlerinden biri olan EYT konusu, TÜRKONFED’in araştırmasında da öne çıkan gündem maddelerinden biri oldu. Neredeyse her iki kişiden biri (yüzde 48,9) EYT maliyetlerini yönetmekte zorlandığını söyledi. Bu oran ilk çeyrekte yüzde 39 olarak ölçülmüştü. 10 iş adamından 6’sı EYT için açıklanan KGF paketinin banka kredisine erişimlerini kolaylaştırmadığını belirtti.
İş adamları, EYT’ye ait KGF’nin yanı sıra genel olarak açıklanan KGF kredilerini de yetersiz bulduklarını söyledi. İlk çeyrekte KGF’yi yetersiz bulanların oranı yüzde 85 iken, ikinci çeyrekte bu oran yüzde 92,2 oldu. İlk çeyrekte yüzde 74 olan KGF paketlerinin krediye erişimi kolaylaştırmadığını düşünenlerin oranı ikinci çeyrekte yüzde 83’e yükseldi.
Katılımcılara ayrıca 2022 yılından itibaren Merkez Bankası, BDDK ve Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından alınan kararların işletmeleri üzerindeki etkilerine ilişkin niyetleri de soruldu. İş insanlarının yüzde 90’ı makroihtiyati tedbirlerin ve mali düzenlemelerin işlerini olumsuz etkilediğini belirtti. Bu oran ilk çeyrekte yüzde 81 idi. Öte yandan ankette iş insanlarının tüm bu zorluklara rağmen iyimserliklerini sürdürdükleri görüldü. Katılımcıların yüzde 55,1’i yılın üçüncü çeyreğinde finansmana erişimin zorlaşacağını söylese de bu oran ilk çeyreğe göre geriledi. 2023’ün ilk çeyreğinde önümüzdeki çeyrekte finansmana erişimin zor olacağını söyleyenlerin oranı yüzde 69 olurken, ikinci çeyrekte önümüzdeki dönemde zorluk bekleyenlerin oranı yüzde 55 oldu. Aynı zamanda, finansmana erişimde yaşanan sıkıntıların önümüzdeki çeyrekte değişmeyeceğini söyleyenlerin oranı ilk çeyrekte yüzde 23 iken, ikinci çeyrekte yüzde 33’e yükseldi. Öte yandan anket bilgileri, yeni kabineye ve ekonomi yönetimine muhafazakar, iyimser ama temkinli yaklaşımın hakim olduğunu gösterdi.
‘KREDİ KANALLARI AÇILMALI’
TÜRKONFED Yürütme Konseyi Başkanı Süleyman Sönmez, KGF dahil kredi kanallarının bir an önce açılmasının Türkiye’nin üretim, yatırım, istihdam ve ihracat gücünde kesintiye neden olmaması gerektiğini vurgulayarak, finansın ekonominin ana yakıtı olduğunu söyledi. Sönmez, “İşletmelerin krediye erişiminin zorlaştığı, bankaların kredi verme koşullarının giderek kötüleştiği bir finansal krizle karşı karşıyayız. Ortaya çıkan tablo, işletmelerimizin artık yetersiz fonlama meselesinin ötesinde finansman bulamadıklarını gösteriyor.
Enerjiden hammaddeye, insan kaynağından üretim ve yatırıma kadar işletmelerimizin üzerindeki maliyet yükü artarken, finansmana erişimin imkansız hale geldiği ekonomik ortamda belirsizlikler artıyor. Uyarlanabilir adımlarla finansmana erişimde istikrar bekliyoruz. Krediler üzerindeki baskı hafifletilmeli, finansmana erişimi zorlaştıran unsurlar bir an önce kolaylaştırıcı uygulamalara geçilmeli, kamu teşvik ve takviyelerinin etki analizleri doğru bir şekilde yapılmalı ve merkezde alınan kararlar doğru bir şekilde uygulanmalıdır. KGF örneğinde olduğu gibi sahaya yansıtılması; Kısacası ekonominin finansman yakıtının üretim ve ihracatın tüm kılcal damarlarına dağıtılması sağlanmalıdır.
